آئین همسرداری در اسلام (1)

چکیده:
 

پیامبر اکرم (ص) می فرماید : ازدواج ،کامل کنندۀ نیمی ازدین شما هست ودراهداف ازدواج قرآن حکیم ،اساسی ترین فلسفه تشکیل خانواده را ،آرامش وتحکیم پیوند مودت ورحمت معرفی می کند. ازاصول ثبات خانواده می توان به: 1-انتخاب آگاهانه 2-انتظارات معقول از ازدواج و... اشاره کرد. که رعایت این اصول تاثیرات فراوانی دربرآورده نمودن ثبات فردی واصلاح نظام اجتماعی خواهد داشت .هریک اززن ومرد دارای حقوقی هستند که رعایت هرکدام ازاین حقوق برای طرف مقابل لازم وضروری است ودرصورت عدم رعایت آن، بنیان خانواده وروابط ایشان به سستی وفروپاشی می انجامد. دراین راستا الگو گرفتن ازشخصیتهایی که درهمه زمینه ها به خصوص همسرداری موفق عمل کرده اند ،برای هموارشدن راه ،بسیار ضروری است وباید گفت حضرت علی(ع) و فاطمه الزهرا(س) بهترین الگویی همسرداری عالم هستی هستند که درهمه اعصار می توانند الگو های همسران قرار گیرند.علاوه بر این توجه به نکاتی که دردین مقدس اسلام برای تحکیم خانواده آمده است مهم خواهدبود.که دراین پژوهش به نکات اساسی برای ازدواج موفق جوانان پرداخته شده است که انشالله راه گشای تمام خواهران وبرادران گردد.
کلید واژه : سکون ، آرامش ، ازدواج ، اسلام ، حقوق زن ، حقوق مرد ، همسر ، نکات ازدواج

مقدمه:
 

سپاس وستایش بیکران ، خداوند یگانه رحمان را سزااست که درروی کره ای متحرک کوه و صحرا جزیره ودریا وجاندارآفرید وانسان را پدید آورد ،تا ظلمتکده تیره وتاریک زمین را به نور صفا زینت بخشد ودرمیان خرابی آبادی آرد.ازمیان کره زمین که به صورت جمادی بی شعور ساخته شده بود ، نبات وحیوان برافراشت و بر تارک سرش انسانی خردمند گذاشت واو را برهمۀ اقطار جهان فرمانروا ساخت، تا ازمیان کره ای خاکی و تاریک ، جنبش و حرکت ، سعادت و عزت و عیش وعشرت پدید آورد.نور و صفا، نغمه ونوا ،تکامل وتعالی ،دستگیری ورحمت وعطوفت .همگی ازمیان همین کره تیره و ظلمانی برخاست وهمگی ازبرکت عقل واحساس بود که به انسان عنایت فرمود،تا باوی انس والفت گیرد .میان پسر ودختر بیگانه ونا آشنا ،مودت ورحمت مقرر داشت تا یکدیگر را درآغوش گیرند ، تولد و تناسل نمایند تشریک مساعی کنند .محیط آبادی را که از پدران ومادران خود به ارث گر فته اند آباد تر کنند.ودرود ورحمت به روان مطهر رسولان مخصوصاً حضرت محمّد مصطفی (ص) و خاندان معصوم آن حضرت (صلوات الله اجمعین من الان الی قیام یوم الدین ) که همگان عمر عزیز خود در راه رسانیدن انسان به اوج تکامل وسعادت معروف داشتند ودرپیمودن این راه از بذل جان شیرین خود دریغ ننموده .وامّا پسر ودختری که با یکدیگر ازدواج می کنند ،درحقیقت تولد تازه ای می یابند ودراقیانوس تازه ای وارد می شوند که باید کارآموزی وتجربه قبلی کسب کرده ویا دارای هوش باشند که بتوانند خود را با جذرمد دریا هماهنگ نموده وبا آن محیط سازگار شوند وگرنه عصری کوتاه وپر مشقت دارند وبه زودی درگردابهای هلااک می شوند. دین اسلام برای راهنمایی وتامین سعادت بشر نازل گشته وتمام ابعاد وجودی او را درتمام مراحل زندگیش رعایت کرده ،ودختر و پسر را که می خواهند درآینده پدرومادر خانواده ورکن اجتماع انسانی باشند ،دراین وادی خطرناک بدون راهنما رها نکرد اینکه با کمال وعنایت، دست ایشان را گرفته وقدم به قدم رهبری کرده وآنان را ازخطرات طوفانها برحذر داشته. دراین مقاله درحد بسیار کمی برای تأمین این هدف یعنی آداب همسرداری ازچندین کتاب بهره گرفته وبه طرح مسائلی که درابتدای آن به اهمیت واهداف ازدواج اشاره شد می پردازد . که ازمهمترین بخش های آن می تواند به:
1 - حقو ق مرد وزن وحقوق زن بر مرد وهمچنین حقوق متقابل آنها.
2-الگوی همسرداری نمونه دراسلام .
3-اصول ثبات واستحکام خانواده
4-نکته هایی ناب برای ازدواج موفق همرا با احادیثی وآیاتی دراین زمینه اشاره کرد . امید است این قطره کوچک ازاین دریا درخصوص بهینه سازی ، سالم سازی و ارتقا و روابط خانواده گی موثر باشد .

اصول مدیرت خانه وخانواده :
 

ازانجایی که یکی از حساسترین ،پیچییده ترین ومهم ترین نهادهای اجتمایی به ظاهر کوچک، خانه وخانواده است .اداره آن نیازبه مدیریتی با کفایت وعالمانه دارد .چنانکه مدیریت اصولی خانواده سبب شکوفایی غنچه های عدالت، امنیت ،صدا قت،صفا ومحبت درگلستان وجود مرد وزن خانه می شود .ازاین رو آموزش و بکارگیری گام به گام اصول مدیریت علاوه برآثار فردی، درعرصه حفظ وارتقاء فرهنگ یک جامع نیز موثر است که دراینجا به صورت مختصر به موارد آن اشاره خواهد شد :

1-اصل محبت ورزی( گنج زندگی)
 

امام علی (ع) (پرسود ترین گنج ها بدست آوردن محبت دلهاست )(1)

ازجمله عوامل محبت ساز:
 

1-حسن خلق وگشاده رویی
2-احسان ونیکی
3-تواضع وفروتنی
4-سخاوت وگشاده روییوخرده گیری
5-رفق ومدارا
6-هدیه دادن درمناسبتهای مختلف

ازجمله عوامل محبت سوز:
 

1.جدال وگفتگوهای تند وتوهین آمیز
2.بخل
3.عدم ابراز محبت
4.حساسیت نا به جا
5.قدر نشناسی

نقش محبت درزندگی خانوادگی
 

یکی ازاحتیاجات روانی هرانسان «محبّت» است. دل انسان به محبّت زنده است وکانون خانوادگی بیش ازهرچیز احتیاج به محبت دارد . این فروغ محبّت است که خانه را روشن می کند وهر خانه ای که با چراغ محبت روشن نباشد خانۀ خاموشان است. پروردگارمهربان درقرآن مجید محبّت ومهربانی زن وشوهر درمحیط خانه را یکی ازآیات قدرت وحکمت خود معرفی می کند ومی فرماید :(وَمِن آیَاتِهِ اَن خَلَقَ لَکم من اَنفُسِکُم اَزوَاجاً لَّتسکُنُو ا الَیهَا وَجَعَلَ بَینَکُم مودةً و رحمةانَّ ذالک لا یات یتفکرون ) یعنی:«یکی از نشانه های قدرت وحکمت خداوند این است که برای شما از جنس خودتان همسرانی آفرید تا با او انس بگیرید ومیان شما وهمسرانتان دوستی ومهربانی برقرارساخت ودراین موضوع برای اندیشمندان نشانۀ خدا شناسی پدیدار است .»(2)باید توجّه داشت که برای اینکه بنیان زناشویی استوار ومحیط خانه به چراغ محبّت همیشه روشن باشد باید محبّت دو طرفه باشد زیرا دلها به هم راه دارند و«محبت »،محبّت می آورد ولذا دراسلام همانطور که به زن سفارش شده وتکید شده اش که شوهر خود را دوست بدارد به مرد هم تکید شده است که همسر خود را دوست بدارد واو را مورد احترام واِکرام قرار بدهد. پیغمبر اکرم (ص)فرمودند: بهترین زنان شما زنها ئی هستند که نسبت به شوهرانشان عشق ومحبّت داشته اند.(3)حضرت رضا (ع) فرمودند :زنانی که به شوهران اظهار عشق ومحبت می کنند بهترین غنیمت برای آنها می باشند . (4)رسول اکرم (ص)می فرمایند: هرچه ایمان کامل ترباشد به همسرش بیشتر اظهار محبت می نماید. (5)و درمورد دیگر می فرماید :این سخن مرد که به همسرش بگوید :واقعاً تو را دوست دارم هرگز از قلب همسر خارج نخواهد شد واز یاد او نخواهد رفت.9 امام صادق (ع) فرمودند: زن ازمرد آفریده شده است( ازهمان گلی که خداوند مرد را آفرید زن را نیز ازآن گل آ فرید) و تمام توجّهَش به مرد معطوف است پس همسرانتان را دوست بدارید. ونیز آنحضرت فرمود: از اخلاق پیغمبران این است که نسبت به همسرانشان محبّت دارند.(6) ونیز فرمودند: به کسی که دوستش می داری خبر بده. (7)و نیز باید توجّه داشت که آثار محبّت میان زن وشوهر باید دررفتار وگفتار آنها نمایان باشد وحرفها وحرکات آنها نسبت به هم محبّت انگیز باشد و سعی کنند که هرگز حرفی وحرکتی که بنیان محبّت را سُست و جلوۀ دوستی را کم رنگ می کند از هیچ یک از آنها صادر نشود و اگر احیاناً صادر شد سعی کنند که عذر بخواهند وجبران نماید .تعریف وتمجید ازیکدیگر مخصوصاً درحضور بستگان و آشنایان واهدای هدایا و امثال این موضوع واظهار محبّت وجلب محبّت بسیار مؤثراست وبالا خره درهرسازمانی که براساس محبّت استوار است هرگز خلل وخرابی را ه پیدا نمی کند.
خلل پذیر بود هربنا که می بینی
به جز بنای محبّت که خالی از خَلَل است
هرانسانی به شخصیت خودش علاقه دارد ومی خواهد که دیگران به شخصیت او احترام بگذارند وهرکس به او احترام بگذارد او نیز متقابلا به او احترام خواهد گذ اشت. احترام گذاردن زن به شوهر وبه یکدیگر در محیط خانه رشتۀ محبّتشان را محکم ترمی کند وبه پیمان زناشویی دوام بیشتری می بخشد وفرزندانی که درچنین محیطی رشد می کنند این عادت انسانی را سرمشق زندگی خود قرار می دهند. اسلام رسم احترام گذاری زن وشوهر به یکریگررا به عنوان یک وظیفۀ اخلاقی مورد تاکید قرار می دهد. حضرت رسول اکرم (ص) فرمودند: وظیفۀ زن این است که تا درخانه به پیشواز شوهر برود وبه وی خوش آمد بگوید.(8) امام صادق (ع)فرمودند: هرزنی که به شوهرش احترام بگذارد وبه او آزار نرساند خوش بخت وسعادتمند خواهد بود(9) این نوع دستورات نمونه ای از وظیفه اخلاقی زن نسبت به شوهر است احترام گذاری مرد نسبت به همسرش نیز با این قبیل تعبیرات مورد تاکید قرار گرفته است. حضرت رسول اکرم (ص)فرمودند)):ما أکرَمَ النَّساءَإلا کَریمٌ وَما أهانَهُنِّ إلا لَئیمُ )) یعنی: افراد کریم وبزرگوار زنان خود را مورد احترام قرارمی دهند وافراد پست به زنان اهانت می کنند. (10)ونیز حضرتش فرمود:هرکس به خانواده اش توهین کند خوشی زندگی را نخواهد دید.(11) حضرت صادق (ع) از پدرش نقل کرده که فرمودند :هرکس زن بگیرد باید او را گرامی ومحترم بشمارد(12)خلاصه اینکه احترام به شخصیّت افراد مخصوصاً درمحیط خانوادگی واحترام به همسریکی ازنشانه های شخصیّت وشرافت اشخاص محسوب میشود وموجب افزایش محبّت میشود. امیرمومنان (ع)فرمودند :((شَرَفُ المَرءِبِا لعِلمِ وَالاَدَبِ لا بِالاصلِ وَالنَّسَب)).یعنی: شرافت انسان تنها به درجات علم وادب او بستگی دارد نه به نَسَب وقبیلگی او. خلاصه اینکه محبّت درمحیط خانوادگی تلخها را شیرین وسختیهای زندگی را آسان میگرداند.
ازمحبّت تلخها شیرین شود
از محبّت مس ها زرین شود
از محبّت خارها گل می شود
از محبّت سرکه ها مُل می شود
ازمحبّت نارنوری می شود
ازمحبّت دیو حوری می شود
از محبّت سقم صحت می شود
ازمحبّت قهر رحمت می شود
از محبّت مرده زنده می شود
ازمحبّت شاه بنده می شود

2-اصل عدالت محوری:
 

پیامبر اکرم (ص) می فرمایند:(لحظه ای عدالت برتراریک سال عبادت است .)(13)عدالت یعنی حق شناسی وادای حقوق وحق، به معنای طلبی است که دیگران ازما دارند ولزوماً به معنای پرداخت طلب دیگران است. طلب های دینی، مالی،عاطفی ،عقلی...درخانواده نیزهر یک ازاعضاءخانواده به نوبۀ خود حقی دارند که، محترم شمردن آن بردیگران لازم است. و ما درفصلی جدا به حقوق مرد برزن وزن برمرد پرداخته ایم.

3-اصل لذت جویی وتمتّع :
 

رابطه سالم جنسی بین زن ومرد، تبادل خالصانه احساسات و محبتها وارضاء عواطف ونیازهای عاطفی درخانه ونظام خانواده مورد سفارش اسلام است.

4-اصل تقسیم کار:
 

ازجمله فوائدتقسیم کار :
 

1-ایجاد حس مسئولیت بین افراد
2-افرد خانه، خود را دراداره منزل سهیم می دانند .
3-ضایعات مالی وزمانی کاهش می یابد .
4-محیط خانه با نشاط وشاداب خواهد شد.
5-عبادت بزرگی است .

5-اصل عفو و صفح:
 

عفو یعنی بخشیدن خلاف وصفح ومرتبه ای بالاترازعفوو نادیده گرفتن خلاف است. عفو و صفح یعنی رهایی ذهن ازرنجشها.

6-اصل تدبیر وبرنامه ریزی:
 

امام علی (ع)میفرمایند:(تدبیروبرنامه ریزی سبب اصلاح امورزندگی است.)(14)
ازآثار مهم برنامه ریزی می توان به آرامش روانی، سهولت جریان زندگی، رسیدگی به همه کارها ،الگو شدن برای دیگران، تقلیل درگیری های اشاره کرد .

7-اصل سازگاری وانعطا ف:
 

امام علی (ع) می فرمایند:( نرمی ،کلید کامیابی است)(15) وسازگاری به معنای درک متقابل ازیکدیگروتطبیق دادن خود با شرایط و روحیات طرف مقابل است .

8-اصل مادرمحوری
 

9-اصل قناعت وکنترل تقاضاها
 

امام علی (ع ) میفرمایند :(زیبایی زندگی و رفاه به قناعت است )(16)

10-اصل توسعه اخلاق :
 

حضرت علی (ع) میفرمایند: ( اخلاق نیکو روزی را زیاد می کند ومیان دوستان انس والفت پدید می آید.)(17)

11-اصل تغا فل ونادیده انگاری:
 

حضرت علی (ع) میفرمایند:( هرکس بربسیاری ازامور چشم پوشی نکند .زندگیش ناگوارشود .) (18)

12-اصل هنر استراحت:
 

استراحت شرطی لازم برای رسیدن به اهداف بزرگ است وپشتوانه موفقیت وا فزایش کارایی وکیفیت فعالیت ها می باشد .

13-اصل میهمان پذیری:
 

پیامبر اکرم( ص) میفرمایند:(زکات خانه مهمان است ومیهمان راهنمای بهشت است. ) (19)

14-اصل سخاوتمندی:
 

امام رضا (ع) میفرمایند:( مرد راسزاواراست که برعیالش توسعه بدهد؛ تا آرزوی مرگ او را نکنند.)(20)

15-اصل معنویت گرایی :
 

ازسعادتمندیهای مردان وزنان بزرگ این است که یک مسکن خاکی راتبدیل به مسجد نورانی برای مناجات وارتباط با عا لم معنوی کنند.

16-اصل پاکی
 

17-اصل تشکر وقدردانی
 

18-اصل شناخت روانشناسی زن ومرد
 

یکی ازمحوری ترین وبلکه اساسی ترین ارکان نظام خانواده وجود ارتباط سالم فراگیروپویا بین زن وشوهر است وازیک منظر ارتباطات به دو قسم کلامی وغیرکلامی تقسیم می شوند :

الف) ارتباط کلامی مانند :
 

1-اصل گفتگو برای تبادل اطلا عات
2-استفاده ازلحن مناسب
3-جلوگیری اززخم زبان ویا سکوت های آزاردهنده
4-ارتباط کلامی وعاطفی ومحبت آفرین

ب) ارتباطات غیر کلامی مانند:
 

1- نگاه درنگاه
2- گوش دادن به سخن
3- نوازش
4- خنده درچهره طرف مقابل
5- سرتکان دادن به نشانه تأیید
6- به استقبال شخص رفتن

حقوق مرد برزن ازنظر اسلام:
 

هرشرکت وسازمانی نیازمند به مقام مسئول ورئیس است وگرنه خواه ناخواه منجربه هرج مرج شده، زیانهای فراوانی ببارمی آورد وسرانجام به نابودی خواهد گردیید.زیرا مدیریت نقش موثری را ایفا می کند واین مدیریت است که باید ازنظر فکری وخصوصیات روانی واجد شرایط خاصی باشد تا بتواند ازحد اقل نیرو، حداکثر استفاده را جلب کند. بنابراین ، سازمان وشرکتی که زنومردازراه ازدواج وتشکیل خانواده بوجود می آورند. ناگزیر باید سرپرست ومقام ومسئولی داشته باشد که بتواندبه طرز شایسته ای برای تامین نیازمندیهای آن همت گمارد وخط مشی درستی فرا راه افراد خانواده قراردهد واداره عمومی ومسئولیتهای این کانون مقدس را به عهده بگیرد، وتا خود وافراد خانواده ازمزایای آن بهره مند شوند، ودرکنار یکدیگر احساس خوشبختی نمایند وفرزندان خود را با روشی صحیح تربیت کنند ودرسعادتمند نمودن آنان موفق گردند.

مدیر مسئول:
 

اکنون باید دید چه کسی بهتر است عهده دار سر پرستی وقیمومت تشکیلات خانوادگی باشد. زن یامرد ویا هردو، بدون تردید ریاست هردو برای سرسامان دادن به امورد خانواده صحیح نیست، زیرا دراین صورت هیچکدام ازآن دو نفر آن چنان که شایسته است احساس مسئولیت نمی کنند، بعلاوه هردونفری، دو گونه طرز تفکر ودو گونه سلیقه دارند ودرمواردی که اختلاف سلیقه دارند، هیچکدام حاضر نیستند تسلیم فکر ونظریه دیگری شود ودرنتیجه کار به جنگ ونزاع می کشد وقانون مهر ومحبت آنان بدل به جهنم سوزانی از اختلاف وکشمکش می گردد.خطر بزرگ دیگری که ازرهگذر اختلاف زن وشرهر پدید می آید، مربوط به سرنوشت فرزندان آنان می باشد زیرا درروانشناسی ثابت شده است، «کودکانی که درسایه پدرومادری تربیت می شوند که میان آنان کشمکش ونزاع وجود دارد، دچار اختلال عواطف وعقده های روحی ونگرانیهای فکری می گرند».بنابراین گذشته ازاینکه زندگی درکام زن وشوهر تلخ می شود ،دود این آتش به چشم کودکان معصومی نیز می رود که باید درپناه پدر ومادر، کاخ سعادت وشخصیتشان پی ریزی گردد.پس اختیار سرپرستی وریاست خانواده را باید به یکی اززن یا مرد واگذار کرد.

استعداد فطری:
 

اکنون باید دید آیا زن برای عهده داری ریاست وسرپرستی امور خانه وقبول مسئولیت آن شایسته گی بیشتری دارد یه مرد؟نخست باید به این واقعیت طبیعی توجه نماییم همانگونه که دراندام زن ومرد اختلاف هایی هست وبه هرکدام ازآنان به مناسبت ویژگیهای جسمی یک سلسله وظایف طبیعی سپرده شده است، از جهات روانی وخصوصیات اخلاقی نیز تمایز هایی بین آن دووجود دارداین ویژگی های روانی که درعلم پسیکولوژی (روانشناسی) ثابت شده است ،درتقسیم کارها و وظایف باید مورد نظر قرار گیرد.مهمترین تمایز روانی میان زن ومرد این است که زنان معمولا دارای احساسات شدید وعواطفی جوشان تر هستند. تأثّر وهیجان شدید زن درحالتهای گوناگون، چون هنگام دوستی ودشمنی، ترس، شادی ونگرانی وهم چنین توجه فراوان او به زیبایی وظواهر زندگی ، ازنشانه های این عواطف واحساسات است. ومردان نوعاً ازنیروهای عقل واندیشه بیشتری برخوردارند.جالب توجه اینکه این ویژگی های روانی با خصوصیات جسمی هرکدام ازآنان هماهنگی کامل دارد ونشان دهنده این حقیقت است که ،آفریدگار زن و مرد، هر کدام را برای انجام کاری و عهده داری وظیفه ای آفریدوابزار آن را در جسم و روان او به ودیعت سپرده است.وقتی مناسبترین غذای کودک در پستان مادر فراهم می گردد، وباید دارای عواطف لطیف وسرشاری باشد،که چون فرزندخودرا درآغوش گرفت وپستان دردهان او گذاشت، نه تنها احساس خستگی نکند بلکه خود از عشق مقدس مادری سرمست گشته، فرزندرا با فشردن درآغوش گرم، ازچشمه سار محبت سیراب نماید واین نیاز فطری او را نیز اشباع کند.
ونظربه اینکه مرد از اسکلتی درشت، عضلاتی ستبر واعصابی قوی وجمجمه ی بزرگ ومغزی سنگین ترازجمجمه ومغز زن( وزن متوسط مغز مرد1360و وزن متوسط مغز زن 1200گرم است) برخورداراست، فکری نیرومند تر واندیشه ای دوربین تر دارد، تا توانسته باشد دربرابر مشکلات وسختیها استقامت بیشتری نماید .مرد آن چنان آفریده شده است که تاب و تحمل آفتاب سوزان تابستان وفضای آلوده محیط کارخانه را داشته باشد وگرداندن چرخ های عظیم کارخانه و طنین شکنندۀ صدای آنها او را ازپای نیاندازد و غریو توپ وسلاح دشمن درمیدان نبرد اورا نلرزاند . با درنظرگرفتن این مطالب وشناخت این استعدادها می بینیم بهترین راه برای سعادت خانواده ودرنتیجه سعادت اجتماع این است که ریاست وسرپرستی امور کلی خانواده به فکرونیروی اندیشه وقدرت بازوی مرد سپرده شود وگرداندن چرخ کارهای خانه وتامین نیازهای روحی کودکان، به عواطف سرشارواحساسات لطیف زن واگذاری گردد. به علاوه روانشناسان معتقدند (و خود زنان نیز اعتراف می کنند)(21) که وضع روحی زن طوری است که دوست دارد درپناه مردی لایق ونیرومند زندگی کند وازداشتن چنین شوهری لذت می برد. زن هنگامی احساس خوشبختی می کند که ببیند شوهرش به صفات مردانگی آراسته است واگر ببیند مردی زیاد تملق وچاپلوسی میکند وبدون قید وشرط ازنظر یات وافکاروسلیقه زن پیروی می نماید. یا تحت سرپرستی وکفالت زنی بسر می برد، ازاو متنفر می گردد وارزش واعتبارچندانی برای وی قائل نخواهد شد. ازهمه اینها گذشته به فرض آنکه زنان درابتدای ازدواج که هنوز بچه دارنشده اند وخاطراشان از لحاظ تربیت فرزندان آسوده است مایل به ریاست خانواده باشند، این وضع دوام نخواهد یافت زیرا گرفتاریهایی که طبعاً درزندگی بعدی پیش می آید فکرآنها را مشغول خواهد کرد وخیال آنان را ازتحمل بار سنگین مسئولیتهای دیگر منصرف خواهد نمود.

ریاست ومسئولیت مرد :
 

روی همین اصل، اسلام سرپرستی خانواده را به عهده دار مرد گذاشته ومرد را عهده دار تامین وسایل زندگی زن معرفی نموده است قرآن مجید می فرماید (الرجال قوامون علی النسا)(22) مردان سرپرست زنان می باشند.البته باید توجه داشت که ازطرفی، هرچند اسلام ریاست امور کلی خانواده را به مرد سپرده، ولی اداده امور داخلی خانه را به زن واگذاشته است. یعنی اگر مرد دراداره امورخانواده مقام ریاست را دارد، همسرش معاون اوست ودرشعاع محددودتری سرپرستی خواهد داشت.پیامبراسلام (ص)درضمن حدیثی می فرمایند:(فالرجل سید اهله والمرأة سیدة بنتها) (23)
واز سوی دیگر هرکسی به اندازه قدرت وشعاع ریاست خود ،عهده داردرمسئولیت است. باز رسول گرامی اسلام (ص)می فرمایند: (و الرجل راع علی اهل بیته وهو مسئول عنهم والمراةراعیه علی اهل بیت بعلها وولده وهی مسئوله عنها)(24)
(مردنگهبان ومسئول خانواده است وزن نگهبان ومسئول خانه ی شوهروفرزندان او است.) بنابراین مرد هیچگاه حق ندارد ازاین عنوان سوءاستفاده کند، وحقوق افراد خانواده را نادیده گرفته، روش دیکتاتوری واستبداد را درمحیط خانه درپیش گیرد، بلکه باید توجه داشته باشد که رهبری صحیح آن است که توام با محبت وجلب همکاری وهمفکری صمیمانه باشد. قرآن مجید به شوهران دستور می دهد که گذشته از رعایت حقوق زنان، نسبت به آنان خوشرفتارباشند وبا محبت ومهرورزی ،کانون خانواده را گرم وبا نشاط سازند. آیه شریفه: (وعاشروهن با لمعروف) (25)(با زنان خوشرفتارباشید) فرمانی است که با تناسب عواطف حساس وزود رنج زنان ودرنظرگرفتن دیگر خصوصیات آنان وروی هم رفته مصالح عالی خانواده صادرشده است.

پي‌نوشت‌ها:
 

1.غرر الحکم
2. آیه 21 سوره روم ، 9 – شافی ج2 ص138
3. بحار الانوار ج 30 ص235
4. مستدرک الوسائل ج2 ص532
5.بحار الانوار ج 103 ص228
6. بحار الانوار ج103 ص223 و236
7.بحار الانوار ج74 ص181
8. مستدرک الوسائل ج2 ص551
9. بحار الانوار ج103 ص253
10. نهج الفصاحه ص318
11. المواعظ العددیه ص151
12. بحار الانوار ج3 ص224
13. نهج الفصاحه ح2427
14. غررالحکم
15. میزان الحکمه ح7365
16. غرر الحکم ص90
17. میزان الحکمه ح5002
18. میزان الحکمه ح15220
19. بحار الانوار ج72 ص460
20. وسائل ج15 ص294
21. به کتاب روح نوشته یک بانمی آمریکایی مراجعه شود.
22. نساء آیه 24
23. حقوق زن در اسلام و جهان ص134